---o0o---
Chú thích
- S: nguyên tác tiếng Sanskrit của mục từ dạng La-tinh hóa
- P: nguyên tác tiếng Pàli của mục từ dạng La-tinh hóa
- A: tiếng Anh
- H: tiếng Hán
- Ph: tiếng Pháp
- T: tên mục từ bằng tiếng Tây Tạng dạng La-tinh hóa.
- Hâ: các hình thức phiên âm tiếng Việt khác nhau của một mục từ.
- Hd: các hình thức dịch nghĩa khác nhau của một mục từ.
- Td: tân dịch.
- Cd: cựu dịch.
- Đl: đối lại
- x: xem
- Đn: đồng nghĩa.
- Vd: ví dụ
- Gđ: cách gọi đầy đủ của một mục từ.
- Gt: cách gọi giản lược hay vắn tắt của một mục từ.
- Cg: hình thức đồng nghĩa hay tên gọi khác của một mục từ.
- Tên khoa học: tên gọi theo khoa học của một mục từ.
- k. ng.: khẩu ngữ
- X.: xem.
- CĐTĐL: Cảnh Đức Truyền Đăng lục
- CTTNL: Cổ tôn túc ngữ lục
- ĐQMT: Đại quang minh tạng
- DTNL: Duy Tắc ngữ lục
- GTPĐL: Gia Thái Phổ Đăng lục
- HĐNL: Hư Đường ngữ lục
- HSLNMDT: Hám Sơn Lão Nhân Mộng Du tập
- KTTQTĐL: Kiến trung tịnh quốc tục đăng lục
- LĐHY: Liên Đăng Hội Yếu
- LSPGĐT: Lịch Sử Phật Giáo Đàng Trong
- MANL: Mật Am ngữ lục
- MBTL: Minh Bản Tạp lục
- MGNL: Minh Giác ngữ lục
- NĐHN: Ngũ Đăng Hội Nguyên
- NGCTT: Ngũ Gia Chính Tông Tán
- NHQL: Nguyên Hiền quảng lục
- NLNL: Nguyên Lai ngữ lục
- NTNL: Như Tịnh ngữ lục
- PDNL: Pháp Diễn ngữ lục
- PDNL: Phần Dương ngữ lục
- PKNL: Phạm Kỳ ngữ lục
- PQĐTĐ: Phật Quang Đại Từ Điển
- TBCTT: Tăng Bảo Chính Tục truyện
- TLTBT: Thiền Lâm Tăng Bảo truyện.
- ThQST: Thiền Quan Sách Tiến
- TĐT: Tổ Đường tập
- TCTT: Tống Cao Tăng truyện
- TTĐL: Tục Truyền Đăng lục
- ThMMBTSTL: Thiên Mục Minh Bản Thiền sư tạp lục
- VHVNTH 1989-1995: Văn hóa Việt Nam Tổng Hợp 1989-1995

---o0o---

----------------------------- Chú Thích Phật Học - Pháp Thí Hội -----------------------------
● Trước ba ba, sau ba ba
----------------------------- Từ Điển Thiền Tông Hán Việt - Hân Mẫn - Thông Thiền -----------------------------
● 前 三 三、後 三 三. Trước ba ba, sau ba ba. Công án này thấy ghi trong tiết Vô Trước Văn hỷ Thiền của sách NĐHN q. 9 như sau:
“師 直 往 五 臺 山 華 嚴 寺、至 金 剛 窟 禮 謁、遇 一 老 翁 牽 牛 而 行、邀 師 入 寺。翁 呼 均 提、有 童 子 應 聲 出 迎。翁 縱 牛、引 師 陞 堂。堂 宇 皆 耀 金 色、翁 踞 床 指 繡 墩 命 坐。翁 曰：「近 自 何 來 ？」 師 曰：「南 方。」 翁 曰：「南 方 佛 法 如 何 住 持？」 師 曰：「末 法 比 丘、少 奉 戒 律。」 翁 曰：「多 少 眾？」 師 曰：「或 三 百、或 五 百。」 師 卻 問：「此 間 佛 法 如 何 住 持？」 翁 曰：「龍 蛇 混 雜、凡 聖 同 居。」 師 曰：「多 少 眾？」 翁 曰：「前 三 三、後 三 三。」 翁 呼 童 子 致 茶、并 進 酥 酪。師 納 其 味、心 意 豁 然。翁 拈 起 玻 璃 盞、問 曰：「南 方 還 有 這 箇 否？」 師 曰：「無。」 翁曰：「尋 常 將 甚 麼 喫 茶？」 師 無 對。師 睹 日 色 稍 晚、遂 問 翁：「擬 投 一 宿 得 否？」 翁 曰：「汝 有 執 心 在、不 得 宿。」 師 曰：「某 甲 無 執 心。」 翁 曰：「汝 曾 受 戒 否？」 師 曰：「受 戒 久 矣。」 翁 曰：「汝 若 無 執 心、何 用 受 戒？」 師 辭 退。翁 令 童 子 相 送、師 問 童 子：「前 三 三、後 三 三、是 多 少？」 童 召：「大 德！」 師 應 諾。童 曰：「是 多 少？」 師 復 問 曰：「此 爲 何 處？」 童 曰：「此 金 剛 窟 般 若 寺 也。」 師 悽 然、悟 彼 翁 者 即 文 殊 也。
– Sư đi thẳng đến chùa Hoa Nghiêm trên núi Ngũ Đài, đến hang Kim Cang lễ bái, gặp một ông già đang dắt trâu, mời sư vào chùa …. Ông già hỏi: Ngươi từ đâu đến? Sư đáp: Từ phương Nam đến. Ông già hỏi: Phật pháp phương Nam trụ trì ra sao? Sư thưa: Tỳ kheo đời mạt pháp, ít tuân theo giới luật. Ông già hỏi: Có bao nhiêu đồ chúng? Sư thưa: Hoặc ba trăm hoặc năm trăm. Sư hỏi lại: Phật pháp ở đây trụ trì ra sao? Ông già đáp: Rồng rắn chung lẫn, phàm thánh ở chung. Sư thưa: Được bao nhiêu chúng? Ông già đáp: Trước ba ba, sau ba ba… Sư từ giã ra về, ông già sai đồng tử đưa tiễn. Sư hỏi đồng tử: Trước ba ba, sau ba ba là bao nhiêu? Đồng tử gọi: Đại đức! Sư ứng thinh: Dạ. Đồng tử hỏi: Là bao nhiêu? Sư hỏi lại: Đây là chốn nào? Đồng tử đáp: Đây là chùa Bát Nhã trong hang Kim Cang. Sư xót xa vì biết ông già kia là đức Văn Thù. “
Công án này tình tiết khá phong phú, nghĩa lý bao hàm nhiều mặt, ý chính là phá trừ tâm chấp trước, phân biệt. “Tiền tam tam, hậu tam tam” là câu nói đặc biệt của nhà thiền, siêu việt khái niệm số lượng.