---o0o---
Chú thích
- S: nguyên tác tiếng Sanskrit của mục từ dạng La-tinh hóa
- P: nguyên tác tiếng Pàli của mục từ dạng La-tinh hóa
- A: tiếng Anh
- H: tiếng Hán
- Ph: tiếng Pháp
- T: tên mục từ bằng tiếng Tây Tạng dạng La-tinh hóa.
- Hâ: các hình thức phiên âm tiếng Việt khác nhau của một mục từ.
- Hd: các hình thức dịch nghĩa khác nhau của một mục từ.
- Td: tân dịch.
- Cd: cựu dịch.
- Đl: đối lại
- x: xem
- Đn: đồng nghĩa.
- Vd: ví dụ
- Gđ: cách gọi đầy đủ của một mục từ.
- Gt: cách gọi giản lược hay vắn tắt của một mục từ.
- Cg: hình thức đồng nghĩa hay tên gọi khác của một mục từ.
- Tên khoa học: tên gọi theo khoa học của một mục từ.
- k. ng.: khẩu ngữ
- X.: xem.
- CĐTĐL: Cảnh Đức Truyền Đăng lục
- CTTNL: Cổ tôn túc ngữ lục
- ĐQMT: Đại quang minh tạng
- DTNL: Duy Tắc ngữ lục
- GTPĐL: Gia Thái Phổ Đăng lục
- HĐNL: Hư Đường ngữ lục
- HSLNMDT: Hám Sơn Lão Nhân Mộng Du tập
- KTTQTĐL: Kiến trung tịnh quốc tục đăng lục
- LĐHY: Liên Đăng Hội Yếu
- LSPGĐT: Lịch Sử Phật Giáo Đàng Trong
- MANL: Mật Am ngữ lục
- MBTL: Minh Bản Tạp lục
- MGNL: Minh Giác ngữ lục
- NĐHN: Ngũ Đăng Hội Nguyên
- NGCTT: Ngũ Gia Chính Tông Tán
- NHQL: Nguyên Hiền quảng lục
- NLNL: Nguyên Lai ngữ lục
- NTNL: Như Tịnh ngữ lục
- PDNL: Pháp Diễn ngữ lục
- PDNL: Phần Dương ngữ lục
- PKNL: Phạm Kỳ ngữ lục
- PQĐTĐ: Phật Quang Đại Từ Điển
- TBCTT: Tăng Bảo Chính Tục truyện
- TLTBT: Thiền Lâm Tăng Bảo truyện.
- ThQST: Thiền Quan Sách Tiến
- TĐT: Tổ Đường tập
- TCTT: Tống Cao Tăng truyện
- TTĐL: Tục Truyền Đăng lục
- ThMMBTSTL: Thiên Mục Minh Bản Thiền sư tạp lục
- VHVNTH 1989-1995: Văn hóa Việt Nam Tổng Hợp 1989-1995

---o0o---

----------------------------- Từ Điển Đa Ngôn Ngữ - Cs Minh Thông -----------------------------
● Trayah-samadhayah (S).
----------------------------- Pháp Số Căn Bản - Cs Hạnh Cơ -----------------------------
● Ba Phép Tam Muội. Chữ “tam muội” nghĩa là “định”. Ba chân lí không, vô tướng, vô nguyện do tu tập thiền định mà đạt được, nên gọi là “ba phép tam muội”. Đó cũng là ba cánh cửa đưa hành giả vào cảnh giới giải thoát, an lạc, tự tại, nên cũng được gọi là ba cửa giải thoát
----------------------------- Tam Tạng Pháp Số - Cs Lê Hồng Sơn -----------------------------
● 三三昧 (Thành Thật Luận)
Một, Phần Tu Tam Muội. Định, huệ hai phần, tuỳ mình chọn tu một phần. Hoặc tu định không tu huệ, hoặc tu huệ không tu định. Đó gọi là Phần Tu Tam Muội.
(Tiếng Phạn là Tam Muội, tiếng Hoa là điều trực định, cũng gọi là Chánh Định, chánh thọ).
Hai, Cộng Tu Tam Muội. Tu định và tu huệ, hay ngược lại. Đó gọi là Cộng Tu Tam Muội.
Ba, Thánh Chánh Tam Muội. Từ sơ quả tu đà hoàn trở đi, thánh vị tu được gọi là Thánh Chánh. Nghĩa là dùng tâm tu định, nhân đó mà hụê phá tan phiền não, dùng tâm tu hụê, nhân đó mà định phá tan phiền não, đến một lúc định, huệ đầy đủ, nên gọi là Thánh Chánh Tam Muội.
● 三三昧 (Pháp Giới Thứ Đệ)
Tiếng Phạn là Tam Muội, tiếng Hoa là Chánh Định, cũng gọi là Chánh tâm hành xứ. Nghĩa là tâm của chúng sanh, từ vô thỉ đến nay, thường không ngay thẳng. Nếu chứng được Tam Muội này thì tâm, hành ngay thẳng, nên gọi là Tam Muội.
Một, Hữu Giác Hữu Quán Tam Muội. Tâm bắt đầu vào thiền gọi là giác. Tâm tinh tế phân biệt được thiền vị gọi là quán. Dùng tâm tương ưng: không, vô tướng, Vô Tác vào Sơ Thiền, thì tất cả giác và quán đều được chánh trực, nên gọi là Hữu Giác, Hữu Quán Tam Muội (Không, Vô Tướng, Vô Tác là ba cửa giải thoát).
Hai, Vô Giác Hữu Quán Tam Muội. Dùng tâm tương ưng không, vô tướng, Vô Tác, lúc tâm vào Nhị Thiền, tâm giác tri đã mất, nhưng niệm phân biệt thiền vị vẫn còn, tất cả định quán đều chánh trức, nên gọi là Vô Giác Hữu Quán Tam Muội.
Ba, Vô Giác Vô Quán Tam Muội. Dùng tâm tương ưng không, vô tướng, Vô Tác, lúc vào Nhị Thiền cho đến Diệt Thọ Tưởng Định, thì tâm giác tri, niệm phân biệt thiền vị đều mất hoàn toàn, nên gọi là Vô Giác Vô Quán Tam Muội.