---o0o---
Chú thích
- S: nguyên tác tiếng Sanskrit của mục từ dạng La-tinh hóa
- P: nguyên tác tiếng Pàli của mục từ dạng La-tinh hóa
- A: tiếng Anh
- H: tiếng Hán
- Ph: tiếng Pháp
- T: tên mục từ bằng tiếng Tây Tạng dạng La-tinh hóa.
- Hâ: các hình thức phiên âm tiếng Việt khác nhau của một mục từ.
- Hd: các hình thức dịch nghĩa khác nhau của một mục từ.
- Td: tân dịch.
- Cd: cựu dịch.
- Đl: đối lại
- x: xem
- Đn: đồng nghĩa.
- Vd: ví dụ
- Gđ: cách gọi đầy đủ của một mục từ.
- Gt: cách gọi giản lược hay vắn tắt của một mục từ.
- Cg: hình thức đồng nghĩa hay tên gọi khác của một mục từ.
- Tên khoa học: tên gọi theo khoa học của một mục từ.
- k. ng.: khẩu ngữ
- X.: xem.
- CĐTĐL: Cảnh Đức Truyền Đăng lục
- CTTNL: Cổ tôn túc ngữ lục
- ĐQMT: Đại quang minh tạng
- DTNL: Duy Tắc ngữ lục
- GTPĐL: Gia Thái Phổ Đăng lục
- HĐNL: Hư Đường ngữ lục
- HSLNMDT: Hám Sơn Lão Nhân Mộng Du tập
- KTTQTĐL: Kiến trung tịnh quốc tục đăng lục
- LĐHY: Liên Đăng Hội Yếu
- LSPGĐT: Lịch Sử Phật Giáo Đàng Trong
- MANL: Mật Am ngữ lục
- MBTL: Minh Bản Tạp lục
- MGNL: Minh Giác ngữ lục
- NĐHN: Ngũ Đăng Hội Nguyên
- NGCTT: Ngũ Gia Chính Tông Tán
- NHQL: Nguyên Hiền quảng lục
- NLNL: Nguyên Lai ngữ lục
- NTNL: Như Tịnh ngữ lục
- PDNL: Pháp Diễn ngữ lục
- PDNL: Phần Dương ngữ lục
- PKNL: Phạm Kỳ ngữ lục
- PQĐTĐ: Phật Quang Đại Từ Điển
- TBCTT: Tăng Bảo Chính Tục truyện
- TLTBT: Thiền Lâm Tăng Bảo truyện.
- ThQST: Thiền Quan Sách Tiến
- TĐT: Tổ Đường tập
- TCTT: Tống Cao Tăng truyện
- TTĐL: Tục Truyền Đăng lục
- ThMMBTSTL: Thiên Mục Minh Bản Thiền sư tạp lục
- VHVNTH 1989-1995: Văn hóa Việt Nam Tổng Hợp 1989-1995

---o0o---

----------------------------- Tam Tạng Pháp Số - Cs Lê Hồng Sơn -----------------------------
● 教起十因 (Hoa Nghiêm Kinh Sớ)
Vì Như Lai Xuất Hiện, nói Kinh Hoa Nghiêm ắt phải có nhân duyên; nên phẩm Xuất hiện nói: Không vì một duyên cớ, không vì một sự việc, mà Như Lai Xuất Hiện, Như Lai Xuất Hiện vì vô lượng nhân duyên mới thành tựu được. Nay phát khởi giáo pháp này, chỉ vì có hai chữ nhân duyên. Mỗi chữ mở ra mười nghĩa, để hiển thị ý nghĩa vô tận. Trước bàn rõ mười nhân; sau trình bày mười duyên; nên gọi là nhân duyên mở đầu giáo pháp.
Một, Pháp Ưng Nhĩ. Pháp Ưng Nhĩ là lý vốn như thế. Vì Như Lai Xuất Hiện, pháp phải nói là Kinh Hoa Nghiêm này. Đó là nguyên nhân chư Phật ở vô tận thế giới đều thường chuyển pháp luân vô tận, khiến cho chúng sanh trở về gốc, quay lại nguồn. Phật này đến Phật kia, đạo vốn như nhau, pháp đều như thế.
Hai, Thù Túc Nhân. Thù Túc Nhân là Như Lai nói pháp để đáp ứng cái nhân nguyện từ đời trước vậy. Bởi Như Lai ở trong nhân ấy mà siêng năng tu tập đạo hạnh, Nguyện Độ chúng sanh. Nay đã thành Phật, phải đáp lại nguyện xưa; cho nên vận dụng cả bi và trí, đầy đủ cả hạnh và nguyện, để nói pháp rộng lớn độ các chúng sanh.
Ba, Thuận Cơ Cảm. Vì Như Lai nói pháp, đều do cơ duyên mà cảm nhận. Nếu không thích hợp căn cơ của chúng sanh, có nói cũng vô ích; cho nên nói pháp phải tùy thuận cơ duyên.
Bốn, Vi Giáo Bổn. Trước tiên, Như Lai nói pháp Viên đốn Nhất Thừa này, đây là gốc của các giáo pháp; nhưng về sau, nói Tiểu Giáo của Thinh Văn và Duyên Giác, để thích hợp với căn cơ nhỏ. Khi căn khí đã chín muồi, thì khiến cho Nhị Thừa đi vào trí huệ của Như Lai.
Năm, Hiển Quả Đức. Như Lai nêu lên quả mầu nhiệm, đức thù thắng làm cho mọi người tin tưởng, ham thích Phật quả. Nếu không biết quả đức của Phật thì làm sao có lòng khao khát mong cầu, vì thế Phật mới nêu lên quả đức, y báo, chánh báo của mười thân vi diệu trong thế giới hoa tạng, cho chúng sanh thấy. chính là ý này. (Y chánh quả đức có hai loại:
01) Y quả tức là thế giới Hoa Nghiêm;
02) Chánh quả tức là mười thân của Như Lai: Bồ Đề Thân, Nguyện thân, Hóa thân, Lực trì thân, Tướng Hảo Trang Nghiêm Thân, Oai Thế Thân, Ý Sanh Thân, Phước Đức Thân, Pháp Thân, Trí Thân).
Sáu, Chương Địa Vị. Vì kinh này trình bày rõ ràng địa vị tu hành của Bồ Tát, từ nhân đến quả, cấp bậc khác nhau. Có hai loại:
01) Nhất hạnh bố vị tức là có thứ lớp và sắp đặt thăng tiến rõ ràng;
02) Tam viên dung vị tức là địa vị thu nhiếp tất cả địa vị. Như sơ địa…, trong một địa thu nhiếp công đức tất cả các địa.
(Sơ Địa tức là Hoan hỉ đại trong mười địa).
Bảy, Thuyết Thắng Hạnh. Vì Như Lai rộng nói các hạnh thù thắng, mầu nhiệm, khiến cho con người tin tưởng, hướng về. Bởi muốn lên ngôi vị nhiệm mầu, không thực hành không bước lên được, nên nói vô lượng hạnh thù thắng, để cho tất cả Bồ Tát và các chúng sanh nương vào giáo pháp lập nên hạnh nguyện, đi đến tu hành, chứng đắc và thâm nhập vào kinh tạng.
Tám, Thị Chân Pháp. Vì Như Lai ra đời dạy bảo pháp lớn chân thật, khiến cho người hiểu rõ. Bởi muốn tu hạnh thù thắng, phải quyết hiểu rõ lý của pháp. Không hiểu lý của pháp, có làm cũng chẳng đúng.
Kinh nói: Vì chúng sanh không hiểu rõ pháp chân thật, nên chư Phật mới ra đời.
Chín, Khai Nhân Tín. Như Lai cho tất cả chúng sanh tánh đức vốn có vậy. Bởi như trên đã nói nhân quả của pháp chân chánh, hạnh thù thắng, trong bổn tánh của chúng sanh vốn có rồi; chỉ vì tướng biến đổi, thể đã khác, sanh tính, xa trí không thể giác ngộ rốt ráo. Vì vậy đàm luận kinh này để chúng sanh liễu ngộ tánh đức vốn có ấy.
(Tướng biến đổi, thể đã khác là tướng Phật của chúng sanh đã biến đổi, thể của lý tánh cũng khác xa).
Mười, Lợi Kim Hậu. Như Lai nói pháp đem đến lợi ích cho chúng sanh đời này, đời sau.
Kinh nói: Chư Phật của chúng ta giúp đỡ, gìn giữ pháp này, để cho tất cả Bồ Tát, đời sau đều nghe được pháp, và thu hoạch được nhiều lợi ích.